ورزش و بارداري، کارد و پنيرند؟!

قديمي‌ها مي‌گفتند ورزش براي زن باردار خطر دارد. اما امروزي‌ها چندان به اين حرف معتقد نيستند. حتي بعضي‌ها پا را از اين هم فراتر مي‌گذارند و مي‌گويند کم‌تحرکي مادر باردار براي جنين، خطر دارد. خانم‌هاي باردار بايد دور ورزش را خط بکشند و با هر نوع تحرکي خداحافظي کنند يا برعکس، بايد ورزش را جدي بگيرند؟ دکتر مهري‌ رايکا، جراح و متخصص بيماري‌هاي زنان و زايمان و عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد اسلامي به اين سوال پاسخ مي‌دهد.
ببينيد؛ خانم‌‌هاي باردار دو دسته‌اند: يک دسته‌ آنهايي هستند که در سلامت کامل به سر مي‌برند و هيچ عامل خطرسازي در اين دوران پيدا ندارند. يک دسته هم کساني هستند که قبل از بارداري مسايل و مشکلاتي دارند و با اجازه پزشک، باردار مي‌شوند و ممکن است در طي بارداري‌شان هم يک‌سري عوامل آسيب‌زا و بيمارگونه ايجاد شود که پزشک را مجبور به تجويز استراحت و در مواردي استراحت نسبي يا مطلق کند. ولي به‌طور کلي، بي‌تحرکي مي‌تواند در دوران بارداري خطر داشته باشد؛ به عنوان مثال، مي‌توان به ايجاد آمبولي يا لخته و از همه مهم‌تر، کاهش خون‌رساني مناسب به جنين و اندام‌ها اشاره کرد. همان‌طور که مي‌دانيد ورزش سبب تغييراتي در فيزيولوژي بدن مي‌شود که يکي از آنها افزايش ضربان قلب و افزايش خون‌رساني به جفت و جنين است و همين امر مي‌تواند تاثير زيادي در رشد جنين داشته باشد. به همين دليل خانم‌هايي که بدون مورد در دوران بارداري استراحت بيش از حد داشته باشند با خطراتي همچون لخته شدن خون، افزايش بيش از حد وزن، افزايش فشارخون، ديابت بارداري، کاهش خون‌رساني به جنين و... مواجه خواهند بود که قطعا اين عوامل روي جنين عوارضي را در پي خواهد داشت.
بگذاريد اول، اين را توضيح بدهم که ممکن است خانمي کاملا سالم باشد اما ما فاکتورهاي جنيني را هم بايد در نظر بگيريم؛ مثلا شايد در سونوگرافي مشخص شود که جفت پايين است يا جفت سرراهي است يا اينکه مايع اطراف جنين کم است و شرايطي از اين قبيل. بنابراين توصيه‌ام به کساني است که حتي اين مشکلات جنيني را هم ندارند. اگر خانمي قبل از بارداري ورزشکار بوده باشد، مي‌تواند به فعاليت‌هاي ورزشي خود به صورت سبک‌تر ادامه دهد. خانم‌هايي هم که فعاليت ورزشي نداشته‌اند مي‌توانند از پياده‌روي‌هاي سبک يا ورزش‌هايي مثل شنا و يوگا بهره ببرند و توصيه مي‌شود حداقل 3بار در هفته و در حد نيم ساعت (نه بيشتر) اين ورزش‌ها را انجام بدهند.
خب، ما يک تعريفي داريم که اگر نبض مادر در طول ورزش در حد 140 ضربان در دقيقه بزند و بيشتر از اين حد نشود، مشکلي براي جنين ايجاد نمي‌شود ولي خانم باردار بهتر است به محض احساس اولين علايم خستگي دست از ورزش بکشد و استرا حت کند.

يک خانم باردار بيش از هر چيزي نياز به تقويت عضلات‌اش دارد؛‌ زيرا خانمي که مثلا وزن‌اش قبل از بارداري 60 کيلوگرم است و در عرض 9 ماه به 75 يا 80 کيلوگرم مي‌رسد، مفاصل و زانوهاي‌اش را مجبور مي‌کند که وزن زيادي را تحمل کنند و در عرض چند ماه تغييرات فيزيولوژيک ناگهاني زيادي در وي ايجاد مي‌شود. در اينجا عضلات خانم است که اگر تقويت شده باشد به دادش مي‌رسد؛ به خصوص در هنگام زايمان که قدرت عضلات شکم و لگن واقعا به مادر کمک مي‌‌کند تا راحت‌تر زايمان کند. پس توقع داريم ورزش‌ها بيشتر در ناحيه شکم، لگن و ران متمرکز باشند تا هم از نظر وزن بتوانند تحمل کنند و فشار زيادي به زانو‌هاي‌شان وارد نشود و هم انرژي لازم و قدرت کافي را براي زايمان داشته باشند تا سبب طولاني شدن زمان زايمان نشود.
بنابراين يکي از مواردي که ما به خانم‌ها در مشاوره قبل از بارداري توصيه مي‌کنيم تنظيم وزن و داشتن ورزش به‌خصوص در ناحيه کمر و ستون فقرات است و همان‌طور که گفتم بهترين ورزش در دوران بارداري از نظر تغييرات فيزيولوژيک که براي قلب و عروق، دستگاه تنفسي و دستگاه گوارش به خصوص در جلوگيري از يبوست مفيد است، پياده‌روي است و بيشتر خانم‌هاي باردار مي‌توانند آن را انجام دهند تا در دوران بارداري با مشکلات خطيري همچون افزايش وزن بيش از حد، فشارخون، ديابت و مشکلات گوارشي روبه‌رو نشوند. به خانم‌هايي هم که قبل از بارداري تحرکي نداشته‌اند، توصيه مي‌‌کنم به طور ناگهاني ورزش‌هاي سنگين را شروع نکنند. بهتر است در هفته‌هاي آخر بارداري بيشتر استراحت کنند و از تحرکات زياد نيز بپرهيزند.
نه! البته حدود دو، سه دهه قبل، پزشکان براي هر مشکلي که خانم‌ باردار پيدا مي‌‌کرد استراحت مطلق تجويز مي‌کردند. امروزه ديگر به آن شکل نيست و ديده شده است در بسياري از مشکلات بارداري، استراحت هيچ تاثيري در رفع آن مشکل نداشته است اما در بعضي از موارد مانند دوقلويي، چندقلويي، کساني که سابقه زايمان زودرس داشته‌اند و حتي دهانه رحم‌شان دوخته شده است، کساني که جفت سرراهي داشته‌اند، سابقه پرفشاري خون، ديابت بارداري، موارد تهديد به سقط که خانم در طي آن دچار خون‌ريزي مي‌شود و... با تجويز پزشک نياز به استراحت مطلق پيش مي‌آيد. بنابراين براساس شرايط هر فردي، با توجه به اينکه سابقه خانوادگي بيماري خاصي را دارد يا نه، بارداري اول را تجربه مي‌کند يا اينکه تجربه بارداري دوم يا سوم و... است، در بارداري‌هاي قبلي مشکل داشته يا نه و با توجه به ميزان آمادگي جسماني، تقويت عضلات، آمادگي قلب، آمادگي تنفسي و سابقه ورزش کردن‌اش در گذشته و نتيجه معاينات باليني پزشک متخصص زنان در 3ماهه اول يا معاينات سونوگرافي و آزمايشگاهي، آناتومي يا شکل اندام‌هاي مربوط به بارداري و باروري، تصميم‌گيري‌ها در مورد تحرک و ورزش کردن‌اش متفاوت است.
خانم‌هايي که در دوران بارداري مشکل خاصي ندارند مي‌توانند کارهاي سبک خانه را انجام دهند اما بايد از انجام کارهاي سخت و بلند کردن اجسام سنگين صرف‌نظر کنند. اگر در طول انجام همين کارهاي سبک مانند آشپزي، گردگيري و ... هم دچار کمردرد و دردهاي زير شکم و انقباضات رحمي شوند، بايد سريع‌ به پزشک مراجعه کنند و استراحت نسبي داشته باشند اما اگر اين علايم را ندارند، همان‌طور که گفتم، مي‌توانند کارهاي سبک خانه را انجام دهند. حتي خانم‌هاي شاغل هم مي‌توانند به کارشان ادامه دهند فقط بايد با بدن خود مهربان‌تر باشند و نسبت به قبل، از فشار کاري خود کم کنند.
منبع:www.salamat.com